Το πεδίο μάχης του Γρανικού Ποταμού
Ο Γρανικός είναι μικρός ποταμός, περιορισμένου πλάτους και βάθους και διαβατός σε πολλά σημεία. Πηγάζει από το όρος Ίδη και εκβάλλει στην Προποντίδα. Η ανατολική όχθη του είναι υψηλή και απόκρημνη, κάνοντας τη διάβαση αρκετά δυσχερή. Αυτό καθιστά τον ποταμό κώλυμα, προσφερόμενο για στήριξη άμυνας, με μέτωπο προς τα βορειοδυτικά.
Δυνάμεις και Σχέδια Περσών
Οι σατράπες είχαν συγκεντρώσει περίπου 20.000 ιππείς και 20.000 πεζούς, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μισθοφόροι Έλληνες. Είχαν ταχθεί στην ανατολική όχθη του Γρανικού, με απόφαση να απαγορεύσουν τη διάβασή του, και να συντρίψουν το Μακεδονικό Στρατό. Στην πρώτη γραμμή έταξαν το ιππικό και πίσω του, σε δεύτερη γραμμή, το πεζικό.
Η αμυντική τοποθεσία, που είχε επιλεγεί, ήταν κατάλληλη, γιατί ο ποταμός καθιστούσε αδύνατη τη χρησιμοποίηση της Μακεδονικής Φάλαγγας συνενωμένης, ως μάζας κρούσεως. Επιπλέον, καθιστούσε δυσχερή την επίθεση του ελληνικού Ιππικού. Αντίθετα, οι Πέρσες τοξότες και ακοντιστές θα μπορούσαν να βάλλουν από Θέσεις υπερκείμενες και θα αποδεκάτιζαν τον αντίπαλο. Και, στη συνέχεια, αντεπιτιθέμενοι, διαβαίνοντας τον ποταμό, θα συνέτριβαν του Μακεδόνες.
Δυνάμεις και Σχέδια Ελλήνων
Ο Αλέξανδρος έγκαιρα πληροφορήθηκε από το Ιππικό της Εμπροσθοφυλακής του την παρουσία του εχθρού στο Γρανικό. Έσπευσε εκεί αμέσως, αναγνώρισε την τοποθεσία και παρέταξε το στράτευμά του για μάχη, απορρίπτοντας πρόταση του Στρατηγού του Παρμενίωνα για αναβολή της επιχειρήσεως για την επόμενη ημέρα.
Στο κέντρο έταξε τη φάλαγγα.
Δεξιά της, τους πελταστές, ελαφρό ιππικό και τους τοξότες και ακοντιστές.
Αριστερά της, ολόκληρο το υπόλοιπο ελαφρό ιππικό και τοξότες. Ο Αλέξανδρος τάχθηκε στη δεξιά πτέρυγα και ο Παρμενίωνας στην αριστερή.
Το Σχέδιο Επιθέσεως του Αλεξάνδρου περιελάμβανε δύο φάσεις:
1η Φάση. Απέβλεπε στην καταστροφή του εχθρικού ιππικού. Πρόβλεπε προσβολή και υπερκέραση του αριστερού του εχθρού δια του ενισχυμένου δεξιού της ελληνικής παρατάξεως, ενώ συγχρόνως το κέντρο θα απαγόρευε κάθε κίνηση του εχθρικού κέντρου προς τα εμπρός. Το αριστερό, ταγμένο κλιμακηδόν, για τον κίνδυνο υπερκεράσεως, θα προσέβαλε το δεξιό του εχθρού, όταν θα λάμβανε διαταγή του Αλεξάνδρου. Έτσι, η απλή υπερκέραση θα μεταβαλλόταν σε διπλή.
2η Φάση. Πρόβλεπε κύκλωση του εχθρικού πεζικού και εκμηδένισή του.
Διεξαγωγή της Μάχης
1η Φάση. Την προσβολή κατά του αριστερού του εχθρού άρχισε το ελαφρό ιππικό και μέρος του πεζικού, με σκοπό τη δημιουργία αταξίας στον εχθρό και την κατάληψη τμήματος της ανατολικής όχθης. Οι επιτιθέμενοι εκτέλεσαν καλά το πρώτο μέρος της αποστολής τους. Όμως, δεν μπόρεσαν να θέσουν πόδι στην εχθρική όχθη, επειδή ο εχθρός έβαλλε από υπερκείμενες θέσεις με τόξα και ακόντια.
Τότε, ο Αλέξανδρος διέταξε τη σύμπτυξη εκείνων των τμημάτων και αφού τέθηκε ο ίδιος επικεφαλής του βαρέως ιππικού, διαβαίνει τον ποταμό και επιτίθεται κατά του εχθρού. Συγχρόνως διατάσσει την προχώρηση του κέντρου και του αριστερού του.
Ολόκληρο το ελληνικό στράτευμα έχει τώρα περάσει τον ποταμό και συνάπτεται σκληρός αγώνας «εκ του συστάδην». Οι Πέρσες πολέμησαν γενναιότατα, συγκεντρώνοντας τις προσπάθειές τους κατά του Αλεξάνδρου. Ενδεικτικό της σκληρότητας της μάχης είναι ότι, όταν έσπασε το δόρυ του Αλεξάνδρου, ζήτησε άλλο δόρυ από μαχόμενο αξιωματικό του.Στη φοβερή αυτή ιππομαχία κινδύνεψε ο Αλέξανδρος και σώθηκε από την επέμβαση του Στρατηγού Κλείτου. Τέλος, οι Πέρσες ιππείς τράπηκαν σε φυγή, αφού σκοτώθηκαν όλοι σχεδόν οι αρχηγοί τους.
2η φάση. Ο Αλέξανδρος δεν επέτρεψε καταδίωξη του εχθρικού ιππικού που υποχωρούσε άτακτα. Με όλες όμως τις δυνάμεις του επέπεσε κατά του εχθρικού πεζικού, μετωπικά δια του πεζικού του, και πλευρικά δια του ιππικού. Το εχθρικό πεζικό, αποτελούμενο από Έλληνες μισθοφόρους, δέχτηκε φοβερό πλήγμα και διασώθηκαν μόνο 2000 άνδρες, οι οποίοι και αιχμαλωτίστηκαν.
Οι απώλειες σε νεκρούς ήταν των Ελλήνων 115 και των Περσών 1000 ιππείς, 18.000 πεζοί και πολλοί αρχηγοί τους. Τους 2.000 αιχμαλώτους έλληνες μισθοφόρους ο Αλέξανδρος έστειλε δεμένους στη Μακεδονία, για να εργάζονται ως δούλοι.
Ο Αλέξανδρος απέδωσε μεγάλες τιμές στους νεκρούς του, καθώς και ηθικές και υλικές αμοιβές στους συγγενείς τους. Από τα λάφυρα της μάχης έστειλε στην Αθήνα 300 πανοπλίες ως αφιέρωμα στην πολιούχο Αθηνά – στην Ακρόπολη, με την επιγραφή: «Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων, από των βαρβάρων των εις Ασίαν οικούντων».
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Η μάχη του Γρανικού συντέλεσε στην εδραίωση του ηθικού των ελληνικών στρατευμάτων, της πίστεως αυτών στον Αρχηγό τους και της εμπιστοσύνης για την πλήρη επιτυχία της εκστρατείας. Επίσης, στην κατάληψη ολόκληρης της Δυτικής Μ. Ασίας και στην απελευθέρωση των Αιολικών και Ιωνικών Πόλεων.
Από καθαρά στρατιωτική πλευρά, ο Αλέξανδρος εφάρμοσε όλες σχεδόν τις γνωστές σήμερα Αρχές Πολέμου, και ιδιαίτερα την «Εκλογή του Σκοπού και Εμμονή εις αυτόν», που ήταν η καταστροφή του εχθρού, καθώς και την «Επιθετική Ενέργεια», που κρίθηκε ως η καταλληλότερη μορφή αγώνα για την επιτυχία του σκοπού.
Ο επιθετικός ελιγμός του Αλεξάνδρου σαφώς ήταν της μορφής «Διπλής Υπερκεράσεως». Ειδικότερα, η ενέργειά του αρχικά εκδηλώνεται ως απλή υπερκέραση κατά του αριστερού της περσικής διατάξεως μάχης και στη συνέχεια, όταν κρίθηκε αναγκαίο, μεταβάλλεται σε διπλή υπερκέραση – με ενέργεια και κατά του δεξιού της ίδιας διατάξεως.
Τέλος, οι Πέρσες φαίνεται ότι υποτίμησαν τις πραγματικές δυνατότητες του αντιπάλου τους, και κυρίως την ηγετική ικανότητα του Αλεξάνδρου, καθώς και το αγωνιστικό πνεύμα της στρατιάς του. Επίσης, φαίνεται ότι ενέπλεξαν τις δυνατότητες τους σε παθητική άμυνα, χωρίς να αντιδράσουν με κάποια αποφασιστική ενέργεια αντεπιθέσεως, αν και διέθεταν τετραπλάσιο ιππικό
σε σύγκριση με τον Αλέξανδρο
πηγή https://iellada.gr/istoria/megas-alexandrosi-mahi-toy-granikoy-potamoy-22-maioy-334-ph
